top of page

Distopik diyarların kara mizah şövalyesi: Yorgos Lanthimos



En önemli şey, insanların kendi kararlarını vermeleri için boşluklara ve açıklıklara izin vermektir - Filmimin kimseye söyleyecek önemli bir gerçeği varmış gibi davranmasını istemiyorum.

Yorgos Lanthimos




Dünyanın, "Büyük Buhran" döneminden bu yana gördüğü, en ciddi ekonomik ve finansal çöküşün yaşandığı "Büyük Durgunluk" ile mücadele eden Yunanistan'dan, sayısız tuhaf ve farklı film yapımcısı ortaya çıkar. Bu sanatçılar, tabu, rahatsız edici ve beklenmedik olanı ele almaya cesaret eder ve "Yunan Tuhaf Dalgası" olarak bilinen postmodern film hareketinin bir parçası olurlar. Akım, Yunanistan'ın modern zamanlardaki en kötü ekonomik krizlerden birinin ardından karşılaştığı endişelerin ve sorunların bir uzantısıdır ve ulusun kederini, yalnızlığını ve hoşnutsuzluğunu gösterir. Bu nedenle, Yunan Tuhaf Dalgası, otoriter güç yapılarını hem ulusal hem de ailesel düzeyde, genellikle yabancılaşmış bir kahramanın merceğinden inceler; Yunan toplumunun 2010'lar boyunca siyasi alanlarıyla ilgili hayal kırıklığının göstergesidir ve özellikle gençlerin geleceklerine ilişkin karamsar görüşlerini göstermektedir. Filmler, tuhaf, hastalıklı ve hatta ürkütücüdür, zira Yunanistan bu dönem boyunca sanki ulus yanlış yola sapmış ve tamamen farklı ve bilinmeyen bir bölgeye girmiş gibi bir anormallik hisseder.




Uluslararası sahnede, sıra dışı, kara komedi tarzıyla tanınan yönetmen Yorgos Lanthimos bizi selamlar. Lanthimos'un filmleri absürt diyaloglar ve distopik tarzda çatışmalar içerir. Filmlerinde, genellikle kuşak çatışması bulunan, ekonomik istikrarsızlık ve siyasi yozlaşmanın ağırlığı altında milletleri parçalanırken tüm Yunan halkının hissettiği keder ve ayrılık yer alır. Dogtooth (Köpek Dişi) ve Alps (Alpler), "Κρίση" (Kriz) zirvesinde piyasaya sürülen, ulusun meşguliyetlerini örnekleyen iki Yunanca filmdir. Aynı şekilde, Lanthimos'un daha sonraki İngilizce filmleri, The Lobster ve The Killing of the Sacred Deer (Kutsal Geyiğin Ölümü), yönetmenin her biri beklenmedik olanla yüzleşmeye odaklanan belirli tematik kaygılarını incelemeye devam eder. Gerçekten de Lanthimos'un filmleri olay örgüsü, karakterler ve diyalog açısından her zaman beklenmediktir; çünkü etrafındaki dünya da beklenenden çok farklıdır.



Angeliki Papoulia - Alps (2012)


Lanthimos'un filmlerinin her birinde yabancılaşmış bir kahraman yer alır. Bu kahramanlar, romantik ve ailevi ilişkiler kurmak için mücadele ederken, genellikle duygusal zeka ve toplumsal farkındalıktan yoksundur. Alpler'in hemşiresi Monte Rosa (Angeliki Papoulia), ölen kişinin kederli sevdiklerini teselli etmesi için bir vekil olarak hareket ettiği için belki de arketip bir örnektir. Monte Rosa, hem rolleri hem de hastaları açısından bağlanma sorunlarıyla boğuşurken, kendi annesini kaybettikten sonra babasıyla istikrarlı bir ilişki kuramaz. Hem Monte Rosa hem de “hastaları” sevdiklerinin kaybıyla yüzleşmek için mücadele ederken, filmin merkezinde keder her olgudan daha fazla yer alır; bu da Yunan toplumunun, büyük toplu kaybının bir göstergesidir.



Colin Farrell, Rachel Weisz, Ariane Labed - The Lobster.2015



The Lobster'da David'in (Colin Farrell) kendine özgü toplumu, aşkı bulamayanları zorla hayvanlara dönüştürür. David başlangıçta müstakbel bir partnerle duygusal bir bağ kuramaz ve bu nedenle zavallı kardeşi gibi bir hayvana dönüşmemek için benzerlikler üretmek zorundadır. Aynı şekilde, Farrell'in "The Killing of a Sacred Deer'"deki karakteri Steven Murphy, duygusal olarak kayıtsız görünür ve ailesiyle arası sıcak değildir. Bunun yerine, Martin Lang'e (Barry Keoghan) aralarındaki yaş farkına rağmen, Martin'in babasının kaybını atlatmasına yardımcı olmak amacıyla derin bir bağ kurar. Sadece Dogtooth (Köpek Dişi), sıradışı bir Yunan ailesine odaklanan tekil, yalnız bir kahramandan yoksundur. Bununla birlikte, üç çocuğun her biri ebeveynleri tarafından zorla toplumdan uzak tutulur, bu da Yunanistan'daki derin kuşak ayrımlarını ve gençlerin böylesine korkunç bir krizde ilerleyemediğini gösterir.


Angeliki Papoulia- Dogtooth, 2009


Önemli toplumsal figürlerin güvensizliği,"The Killing of the Sacred Deer"da görülür ve Steven'ın bir cerrah olarak yaptığı gaflar filmin ana çatışmasını yaratır. Genç Martin'in babasının katiliyle ilgili hayal kırıklığı, Yunan gençliğinin siyasi alandaki genel hoşnutsuzluğunu gözler önüne serdiği için, nesiller arası bir bölünme bir kez daha belirgindir. Tersine, Dogtooth, çocuklarının hayatında otoriter figürler olarak hareket eden ebeveynlerle ailesel düzeydeki güç yapılarını inceler. Çocukların dış dünya hakkındaki bilgileri son derece sınırlıdır, bir sokak kedisi bile onları korkutur ve sosyalleşme ve birbirleriyle bağlantı kurma yetenekleri anormal şekilde çarpıtılmıştır. Bu nedenle, normal toplumun neredeyse tamamen ortadan kaldırıldığı atmosferher Lanthimos filminin bir parçası olan derin hoşnutsuzlukta kendini gösterir.



Yunanistan mali krizini tetikleyen en önemli faktör siyasi yolsuzluk olduğundan, Yorgos Lanthimos da aynı şekilde otoriter iktidar yapılarını inceler. Filmleri dünyamızda var olmasına rağmen, Lanthimos bir huzursuzluk ve belirsizlik duygusu yaratmak için temel farklılıklar oluşturur. The Lobster, özgürlüğün garip hükümet politikalarıyla sınırlandığı alternatif, distopik bir toplumda geçer. Çoğu yurttaş sınırlı bir güce sahiptir ve film boyunca hükümetin saçma sapan eylemlerini yansıtan absürt diyaloglara hiçbir direniş göstermezler. Bu absürt diyalog, Yunan toplumunun duygularıyla doğrudan ilişkilidir; ekonomik durumlarındaki keskin değişikliği anlamadaki zorluklarının temsilcisidir.



Lanthimos, bu toplumların getirdiği huzursuzluk ve kopukluk hissini iletmek için, diğer birçok Yunan Garip Dalgası filmleriyle benzerlikler taşıyan kendine has, unutulmaz sinematografi tarzını yaratır. Bu tarz, kahramanların ve yaşadıkları dünyaların boşluğunu vurgulayan yumuşak, gölgeli renklerle sinir bozucu derecede sterildir. Yunanistan'ın kendi çöküşünün simgesi olan Lanthimos'un setleri, çökmekte olan altyapıya ve bir zamanlar boşa gitmiş gibi görünen lüks mekanlara sahiptir. The Lobster'ın ilk yarısı ve Dogtooth'un tamamı, gerçek bir kişilikten yoksun, büyük boyutlu, yalıtılmış alanlarda yer almaktadır. Alpler'in sahneleri kötüleşen bir yerden diğerine kayar; yalnız bir otel odası, umutsuz bir hastane koğuşu ve boş bir spor salonu... Dört filmin en karanlık olanı "The Killing of a Sacred Deer " kasvetli hastane odalarında ve kasvetli bir lokantada birçok sahneye sahiptir. Lanthimos, diyaloglarını, karakterlerini ve ortamlarını, derin, tematik endişelerini, kederini ve aralarındaki baş yalnızlığı temsil edecek şekilde derinden örer.




Nicole Kidman - The Killing of a Sacred Deer, 2017




Yorgos Lanthimos, absürt filmleri ile geniş bir uluslararası izleyici kitlesine ulaşarak, Yunan Tuhaf Dalgası'nın en açıklayıcı yönetmeni olmaya devam eder. 2020'lerin başında, değişen dünya ile Yunan ulusal sinemasının bir kez daha odak ve stilde değişip değişmeyeceği meçhul... Fakat yönetmenin son kısa metrajlı filmi "Bleat" bizlere, mayasına işlenmiş çarpıcı ve bir o kadar rahatsız edici tutumundan vazgeçmeyeceğini ispatlar nitelikte. Ne de olsa, huylu huyundan vazgeçmez değil mi ? Anlaşılan Lanthimos bizleri soğuk rüzgarlarına sürükleyip, sıcak kalbi ile ısıtmaya çalışmaya devam edecek...


Alpler'in Monte Rosa'sından, böyle garip zamanlardan ileriye doğru ilerleme arzusunu gösteren, yalın ve bir o kadar derin bir cevap: "Fakat unutmamalısınız ki, ölüm bir son değildir. Aksine, yeni ve genellikle daha iyi bir başlangıç ​​olabilir.”

bottom of page